به گزارش گروه دریافت خبر پایگاه خبری تحلیلی نوداد گیل : دو هفته نامه فرهنگی و اقتصادی گیلان در شماره پنجاه و پنجم مربوط به نیمه اول آذرماه، مطلبی در قسمت یادداشت مدیرمسئول با عنوان چه کاری بهتر از وقف؟! به قلم معصومه نیک کار در مورد لزوم نهادینه کردن فرهنگ حسنه وقف در جامعه منتشر کرده است.
در روایات اسلامی آمده است که «وقف» عملی صالح و باقی است و مصداق روشن تعاون از نوع اسلامی و انسانی محسوب می شود. می گویند پرونده اعمال بشر معمولا پس از مرگ آنان بسته می شود و مختومه می گردد، اما پرونده واقفان مومن همیشه باز است و از ثواب وقف تا روز قیامت برخوردار خواهند شد. پس چه کاری بهتر از وقف؟!
وقف سنت حسنه ای است که از دیرباز به اشکال مختلف در تاریخ بشریت وجود داشته و اسلام آن را در مسیری روشن، منطقی، هدفدار، مترقی و دقیق قرار داده است. در واقع وقف اموال در راه خدا به دلیل استمرار آثار خیر آن برای جامعه قطعا درهای بهشت را به سوی انسان می گشاید، اما در این میان باید گفت که هنوز در جامعه اسلامی مان فرهنگ وقف به یک امر نهادینه شده مبدل نگردیده است. در حالی که وقف می تواند در حل بسیاری از مشکلات جامعه نقش مهم و کارسازی را ایفا کند لذا باید به سمت و سویی کشیده شود که نیازهای واقعی و اساسی جامعه را شناسایی و حل کند.
فرهنگ وقف از دیرباز به عنوان یک عمل صالح و شایسته به اشکال مختلف در بین همه ملل اسلامی و غیر اسلامی وجود داشته است. در واقع پیروان ادیان مختلف کمک و نوع دوستی و مساعدت به همنوعان را یک امر پسندیده و مطلوب می دانند و همواره با انجام وقف به تداوم این فرهنگ پرداخته اند. پس از ظهور اسلام نیز، آخرین دین خداوند بر آن صحه نهاده است.
وقف می تواند سنت های خوب را تا ابد زنده نگه دارد و رسم و رسومات خداپسند را تا قیامت در زندگی مردم جاری و ساری نماید و در طوفان حوادث روزگار، پناهگاه کشتی شکستگان مدرنیته باشد.
نکته حایز اهمیت در موضوع وقف این است که باید مسیر وقف به سوی برطرف نمودن نیازهای روز جامعه تغییر یابد و به نوعی برطرف کننده خواسته های اقشار محروم باشد. در واقع گسترش فرهنگ وقف می تواند به رفع محرومیت در جامعه منجر شود.
نقش وقف در توسعه اقتصادی، نقشی کارساز و موثر و سازنده است. کارشناسان مسایل اقتصادی معتقدند که در وقف ثروت های جامعه از طبقه ای به طبقات دیگر انتقال می یابد و از حالتی خصوصی به نوع عام المنفعه تغییر می کند و تبدیل به ثروت عمومی جامعه می شود.
فردی که همه ملک و مال و دارایی ها یا بخشی از اموال خود را وقف می کند این نیت را دارد که به جز خود و خانواده اش دیگر افراد جامعه نیز از آن بهره مند شوند، یعنی دارایی وی از ثروتی خصوصی تبدیل به ثروتی عمومی می شود که از مزایای آن در عرصه هایی که نیت واقف بر آن استوار است، جامعه نیز بهره مند می شود و این بهره عمومی بسترساز دستیابی به توسعه اقتصادی است.
از دیدگاه دیگر، تراکم ثروت در جامعه ای رشد می کند که فرهنگ وقف در آن جامعه گسترش نیافته باشد، اما در جامعه ای که این فرهنگ رواج داشته باشد هرگز دچار تراکم ثروت نخواهد شد، زیرا انحصار ثروت توسط طبقه خاص باعث محرومیت سایر اقشار جامعه می شود و جامعه ای که اکثریت اعضای آن از امکانات مادی و رفاهی محروم باشند جامعه ای است که عدالت اجتماعی در آن تحقق نیافته است چرا که فقدان عدالت اجتماعی در یک جامعه باعث کند شدن روند تکامل ارزش های الهی و انسانی می شود و لذا گسترش فرهنگ وقف می تواند آن جامعه را از چنگال انحطاط برهاند و در عین حال جامعه را در ابعاد مادی و معنوی به سعادت برساند، چون وقف، ثروت و دارایی مادی را از انحصار طبقه مرفه و اقلیت جامعه بیرون آورده و به طبقه محروم و اکثریت منتقل می سازد.
با این تعریف، می توان گفت که یکی از مصادیق مهم وقف در جامعه اسلامی گسترش عدالت اجتماعی است، چون موقوفات می توانند فاصله طبقاتی را کاهش دهند و به گسترش عدالت در جامعه کمک نمایند.
نهادینه شدن فرهنگ وقف در کشورمان می تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را التیام بخشد و سبب ایجاد وفاق ملی و وحدت و یکپارچگی گردد. خوشبختانه مردم ایران به نیکوکاری شهره هستند، اما با وجود شرکت بسیاری از ایرانیان در امور خیریه مشاهده می شود که یکی از مهمترین و اساسی ترین موسسات در ایران یعنی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی از چنین بخشش هایی کمتر بهره مند شده اند و این در حالی است که اگر دانایی به عنوان محور برنامه های توسعه ای کشور شناخته می شود باید زمینه مشارکت مردمی جهت تحقق دانایی محوری نیز فراهم شود.
تردیدی نیست که دانشگاه چه به لحاظ ماهیت و چه از نظر کارکردی به عنوان یکی از اساسی ترین پایگاه های تولید دانش و توسعه دانایی محور به شمار رفته و مردم نیز که خواهان توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و در یک کلمه ارتقای سطح زندگی فردی و اجتماعی خویش هستند باید آگاه شوند که مقداری از انگیزه های خیرخواهانه خود را برای دانایی وقف کنند.