کاشت برنج
روز از نو، کار از کشاورز و بهره برای دستهای پنهان در بازار برنج. تعیین قیمت خرید تضمینی برنج توسط دولت یکی از دغدغههای برنجکاران است و با حساب و کتاب آنان جور در نمیآید. دغدغه دیگر واردات بیرویه برنج هنگامی است که کشاورز امید کمی به بازار دارد. به عنوان مثال سال گذشته دولت قیمت خرید تضمینی برنج از کشاورزان را تقریبا همسان با قیمت رایج در بازار اعلام کرده بود. ظاهر قضیه اینطور بود که دولت قصد کنترل بازار را دارد، اما واقعیت چیز دیگری بود. این نرخ زمانی اعلام شد که هنوز محصول جدید برداشت نشده بود؛ محصولی که هنگام افزایش ناگهانی قیمتها و رشد سرسامآور تورم تولید شده بود. بی شک در این شرایط برای برنجکار، فروش محصول به نرخ دولتی اصلا به صرفه نبود چون نمیدانست چه زمانی به پول خود میرسد.
به همین دلیل برنجکار مجبور شد محصول را با قیمتی بالاتر در بازار آزاد بفروشد و دولت هم توپ گران شدن برنج را از زمین خود به زمین دیگران پرتاب کرد. بنابراین فضا برای دستهای پشت پرده بازار برنج مهیا شد. آنها میدانستند چه میزان برنج در چه استانهایی و در چه سطحی کشت میشود و چه زمانی دولت به واردات برنج اقدام میکند. سودجویان با آمار و اطلاعاتی که داشتند، برنج بازار را خرید و جمعآوری و در شرایط مناسب به بازار عرضه کردند. سپس شاهد قیمتهای صعودی بودیم. اما نکته قابل توجه دیگر ارزی است که دولت برای واردات برنج در نظر گرفته است
این روزها سرفصل اخبار کشاورزی استان به برداشت برنج در مناطق مختلف گیلان اختصاص دارد. برنج از محصولات استراتژیک گیلان به شمار میرود که در زنجیره غذایی کشور و درآمد کشاورزان نقش مهمی ایفا میکند. در حال حاضر بسیاری از برنجکاران، نگران قیمتگذاری پایین هنگام فروش محصول خود به بازار هستند. اگرچه در سالهای اخیر دولت در راستای حمایت از تولید برنج داخلی، ممنوعیت واردات برنج خارجی را همزمان با فصل برداشت و فروش محصول در دستور کار خود قرار داد، اما امسال از لغو این ممنوعیت از سوی سازمان صمت و جهاد کشاورزی خبر رسیده است.
دلیل آن جلوگیری از افزایش قیمت روزافزون برنج و تعادل قیمت و تنظیم بازار عنوان شده است. بسیاری از کشاورزان و کارشناسان این حوزه دستهای پشت پرده و مافیای برنج را عامل اصلی لغو این ممنوعیت عنوان میکنند و معتقدند مافیای برنج به دنبال خرید ارزان محصول تازه برداشت شده و عرضه آن در آینده با چندین برابر قیمت است؛ موضوعی که نگرانی زیادی برای کشاورزان استانهای شمالی در پی داشته است.
راهکار اصلی برای مدیریت برنج ؛ کوتاه شدن دستهای پشت پرده از این بازار و تقویت تشکلهای صنفی است ؛ خرید تضمینی ممکن است با هر نوسان اقتصادی دچار مشکل شود. هر زمانی پول نباشد قطعا یکی از نخستین طرحهایی که متوقف میشود، همین خرید تضمینی برنج است؛ در حالی که تشکلهای صنفی میتوانند همواره پایدار و مستقل عمل کنند