وظیفه اصلی این هورمون، تحریک رشد بافتهای مختلف بدن است، و معمولا در سنین نوجوانی که بدن رشدی سریع دارد، در اوج ترشح است، و با افزایش سن، از ترشح آن کاسته می شود. جنسیت هم در مقدار ترشح هورمون رشد موثر است؛ جالب است بدانید خانمها نسبت به آقایان، هورمون رشد بیشتری ترشح می کنند.

هورمون رشد، علاوه بر نوسازی بافتهای استخوان و کلاژن، در بازسازی عضله هم، که برای بدنسازان علاقمند به افزایش توده خشک عضلانی بسیار مهم است، دخالت دارد.

تنظیم متابولیسم بدن، که شامل کلیه واکنشهای درون بدن می شود، با کمک این هورمون انجام می شود.

خواب و ورزش، مهمترین عوامل تحریک ترشح این هورمون می باشند.
۱٫ خواب

بطور کلی، اوج ترشح هورمون رشد، در طول خواب نیمه اول شب است؛ اهمیت زود خوابیدن، ناشی از همین واقعیت است.

هنگامیکه از وقت خوابمان می زنیم، از شدت تاثیر هورمون رشد، و در نتیجه بهبود عضلانی، و توانایی رشد کاسته می شود.

۲٫ ورزش

احتمالا، ورزش قویترین محرک ترشح هورمون رشد است. ظاهرا، ورزش از طریق مکانیسمهای مختلفی همچون موارد زیر، بر ترشح این هورمون تاثیر می گذارد:

• بار عصبی
• تحریک مستقیم کاتکلامین
• اکسید نیتریک و لاکتیک
• تغییرات در توازن اسیدی

با اینحال، انواع مختلف ورزش، تاثیرات مختلفی بر هورمون رشد دارند.

طبق شوا هد دیگر ویژگی معروف هورمون رشد، تاثیر آن بر روند پیری است. هورمون رشد، با افزایش بافت عضلانی و کاهش چربی، خطر بروز بسیاری از بیماریها، مثل کلسترول و فشار خون بالا را  کاهش می دهد.

اگرچه افزایش ترشح هورمون رشد ناشی از ورزش در ورزشکاران مسن، بشدت ورزشکاران جوان نیست، اما افزایش بلند مدت آن تفاوتی نمی کند، و چنین افرادی هم از فواید این هورمون بهره مند می شوند.

هورمون رشد در زمان خواب و در زمانی که ورزش می‌کنیم ترشح بیشتری دارد و یکی از دلایلی که ما به کودکان توصیه می‌کنیم  ورزش‌ کنند ، همین است. با ورزش، حالت استرس پیش می‌آید و باعث می‌شود هورمون افزایش ترشح داشته‌ باشد و رشد بچه‌ها را به دنبال داشته‌ باشد.

ورزشهای قدرتی؟

درصورتیکه ورزشکاری قدرتی هستید، برای تحریک حداکثر ترشح  هورمون رشد، باید برنامه تمرین خود را بررسی، و از سنگینی مناسب وزنه ها و زمان مطلوب استراحت اطمینان حاصل نمایید.

ورزشهای استقامتی؟

اگر ماهیت برنامه ورزشیتان استقامتی است، می توانید قدری تمرینات میانی شدید در فواصل برنامه بگنجانید، تا از فواید هورمون رشد بهره مند شوید. توجه به تغذیه هم، بمنظور پرهیز از روند مخرب ناشی از اینگونه برنامه های ورزشی (بخاطر کاهش هورمون رشد)، توصیه می شود.

بررسی شده که در طی ورزش, هورمون رشد, تستوسترون , کورتیزول, لاکتات در خون ورزشکاران بالا میرود و تا ۶۰ دقیقه هم بالا مانده است.. این میزان افزایش متناسب با شدت تمرین بالا رفته است.

کمبود ترشح هورمون رشد بویژه در دوران کودکی ، حائز اهمیت زیادی است زیرا سبب متوقف شدن رشد طبیعی کودک و کوتاه قدی (Dwarfism) می‌گردد.

کوتاهی قد کودکان ممکن است در دو مرحله‌ی قبل از تولد(مرحله‌ی جنینی) و پس از تولد و یا در هر دو مقطع اتفاق بیفتد. در دوران بارداری، مادر نقش مهمی در این رابطه ایفا می کند. ‌طوریکه مصرف ناکافی ریزمغذی‌ها به انضمام نوشیدن الکل و استعمال دخانیات در دوران بارداری به رشد ناکافی و کم‌وزنی کودک در هنگام تولد می‌انجامد. بنابراین، مکمل یاری غذایی و اجتناب از الکل و سیگار  برای چنین مادرانی ضروری خواهد بود.

علاوه بر انرژی، وجود چندین اسید چرب ضروری (که در اغلب چربی‌ها، به ویژه در چربی‌ ماهی‌  و روغن‌های گیاهی وجود دارند)، به انضمام چندین اسید آمینه‌ی ضروری (که در ساختمان پروتئین‌ها وجود دارند) برای رشد و نمو کافی کودکان لازم است.

مصرف طولانی مدت غذاهایی که پروتئین آن‌ها کیفیت پایینی داشته و در نتیجه تمام اسیدهای آمینه‌ی ضروری را به حد کافی برای بدن کودک تأمین نکند، به کندی یا توقف رشد کودک می‌انجامد. البته مصرف غذاهایی که چربی زیادی  داشته باشند نیز موجب می‌شود که پروتئین‌ها در حد نیاز، به بدن کودکان نرسند و همین برای رشد آن‌ ها مشکل‌ ساز خواهد بود. علاوه بر انرژی (که بخش مهمی از آن از کربوهیدرات‌ها یعنی قندهای ساده و مرکب تامین می‌شود) و چربی و پروتئین، (که این سه به نام درشت مغذی‌ها شناخته می‌شوند) دریافت کافی ریزمغذی‌های مختلف یعنی ویتامین‌ ها و املاح نیز برای رشد کافی و مناسب کودکان ضروری است. نقش چندین ریزمغذی در تأمین رشد  کافی کودکان شناخته شده است. اما این که کدام یک از آن‌ها بیش‌ترین تاثیر را در تاخیر و کندی رشد کودکان دارد، هنوز مشخص نیست.

 کمبود روی  (حتی کمبود متوسط یا خفیف) در کاهش رشد قدی کودکان نقش دارد. کمبود متوسط تا شدید ویتامین A،   آهن، کلسیم و ید نیز در تاخیر رشد کودکان نقش شناخته شده‌ای دارند.

کمبود روی تا حدود زیادی به ناکافی بودن آن در رژیم غذایی، جذب ناکافی آن از رژیم غذایی یا اختلال جذب و از دست رفتن روی از بدن (مثلاً در هنگام اسهال) بستگی دارد. در اوایل قرن بیستم، کمبود شدید روی به عنوان وضعیتی تعریف شد که وجوه مشخصه‌ی آن عبارت‌اند از: کوتاهی قد، کمی رشد غدد بدن (به ویژه غدد جنسی)؛ اختلال عمل کرد ایمنی، اختلالات پوستی، نقص عمل کرد شناختی و بی‌اشتهایی می‌باشند. کمبود روی حدود یک سوم از جمعیت دنیا را مبتلا کرده و مسئول ۱۶درصد از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی، ۱۸ درصد ابتلا به مالاریا و ۱۰درصد بیماری‌های اسهالی است و در مجموع ۴/۱درصد (۸/۰میلیون) از موارد مرگ و ۲۸ میلیون مورد از «تاخیر رشد کودکان» در دنیا مربوط به کمبود روی است. البته کمبود شدید نادر بوده و اغلب موارد کمبود خفیف و متوسط هستند. منابع مهم روی  عبارت ازگوشت‌ها، حبوبات، مغزها و غلات کامل هستند.

مشخص شده که خوردن غذاهای حیوانی به همراه مکمل‌های غذایی دیگر در مقابله با کاهش رشد کودکان مؤثر است. دلایلی وجود دارد که در بعضی شرایط مصرف شیر (بهترین منبع کلسیم) میزان رشد کودکان را بهبود می‌بخشد. افزایش قد جوانان ژاپنی از سال ۱۹۷۰- ۱۹۵۰با افزایش مقدار کلسیم دریافتی آن‌ها (از کم‌ترین مقدار دریافت در دنیا به ۶۰۰ میلی‌گرم در روز) مربوط بود.

کمبودهای غذایی در دوران کودکی، حتی در صورتی که مکمل‌های ویتامینی و غذایی در ابتدای خردسالی کودک به ا و  داده شده باشند  هم نمی‌توانند از کوتاهی قد او جلوگیری کنند.در کودکان «از رشد مانده» دادن یکی یا برخی از مکمل‌ها تأثیر چندانی نخواهد داشت، بلکه توصیه می‌شود از مخلوط مکمل‌ها استفاده شود.

با توجه به مطالب فوق به نظر شما آیا ژیمناستیک می تواند در کوتاه کردن قد موثر باشد.

همچنین این نکته قابل ذکر است که بهترین ژیمناست ها کسانی هستند که مرکز ثقل پایین تری دارند .در واقع قد کوتاه تری دارند.این مسئله در حفظ تعادل در حرکات آکروباتیک ضرورت دارد.

وباتبع بهترین بسکتبالیست ها کسانی هستند که قد بلند تری دارند.واین مسئله در انتخاب افراد واستعداد یابی های ورزشی موثر است.

معصومه شمسی پور کارشناس ارشد تربیت بدنی